ЁШЛАР КЕЛАЖАГИ —устувор вазифа

Инсонга ўз сўзини айтиш, истеъдод ва қобилиятини рўёбга чиқариш ҳамда
бу орқали ўзини дунёга намоён қилиш имконияти асосан ёшлик даврида
берилади. Шу боис ҳам унутилмас лаҳзаларнинг энг завқлиси ёшлик хотиралари
билан боғлиқ бўлади. Айнан шунинг учун ҳам бу даврни бебаҳо бойлик, дея таъ-
рифлаймиз. Бугун юртимизда ислоҳотлар эпкини ҳар бир инсоннинг ҳаётига ки-
риб борди, ҳар бир ҳудудга янгича руҳ олиб кирди. Мана шундай буюк ўзгаришлар
нафасини энг кўп ҳис қилган ҳам айнан ёшлар қатлами, десак, муболаға бўлмайди.

Бежиз ислоҳотлар нафа­си ёшлар ҳаётига кириб бо­раётгани, улар учун кенг им­коният яратаётгани ҳақида сўз очмадик. Кейинги йил­ларда юртимизда тараққиёт­нинг мутлақо янги босқичига қадам қўйилди. Қувонарли­си, барча соҳаларда бўлгани каби ёшларга оид давлат сиёсатида ҳам тарихий ва оламшумул ўзгаришлар рўй берди. Ёшлар масаласи ислоҳотлар дастурининг энг биринчи ва устувор йўнали­ши этиб белгиланди. Эъти­борлиси, ўтган қисқа даврда ушбу йўналишда 100 дан ор­тиқ қонун ҳужжатлари қабул қилиниб, амалиётга татбиқ этилди. Янгиланган Конституциямизда ёш авлод­нинг ҳуқуқ ва манфаатлари кафолатланган. Бу, ўз ўрни­да, соҳада ҳуқуқий базани янада кенгайтириш, амалий ишларни янги босқичга кўта­риш имконини беради.

Соҳага доир таҳлиллар­га назар ташласак, амал­га оширилган тадбирлар ёшларнинг кенг қатламига дахлдор экани, навқирон авлоднинг ҳаётда ўз ўрнини топиши учун муносиб ша­роит яратиш, уларни ҳар томонлама қўллаб-қувват­лаш ҳамда касбга йўналти­риш, бандлигини таъминлаш борасидаги ишлар ўз сама­расини бераётганини кўриш мумкин.

ҚАЛБЛАРГА ҚУВОНЧ, МУАММОЛАРГА ЕЧИМ

Маълумотларга кўра, «Ёшлар дафтари» тизими орқали сўнгги икки йилда 798 минг нафарга яқин ёшларга қарийб 1 триллион сўмлик ёрдам кўрсатилди. Жумладан, 53 минг нафар эҳтиёжманд оилага мансуб талабага ўқиш учун шартно­ма пуллари тўлаб берилди. Бу шунчаки рақамлар эмас. Уларнинг ортида қанча­дан-қанча оилага улашилган қувонч, йигит-қизларнинг му­аммоларига топилган ечим, бартараф этилган ишсизлик муаммоси мужассам.

Айтиш жоизки, ёшлар­нинг таълим олиш маса­лаларига ҳам алоҳида эътибор қаратилиб, олий таълим муассасалари сони салкам уч марта кўпайиб, 210 тага, қамров даражаси эса 9 фоиздан 38 фоизга етди. Бундан англашила­дики, замонавий илм ва касб соҳаларини эгаллашда ўғил-қизларимиз учун янги имкониятлар очилмоқда. Бу каби чора-тадбирлар нати­жаси ўлароқ ўзбекистонлик ўқувчилар ўтган 2023 йилда фан олимпиадаларида 7 та олтин, 36 та кумуш ва 38 та бронза медалини қўлга киритди. Ўтган даврлар би­лан таққослаганда, бу катта кўрсаткич.

Ёшларнинг билими, са­лоҳияти, иштиёқи ва янги­ликка интилувчанлиги ҳар бир давлатнинг келажаги, унинг тараққиётини белги­ловчи муҳим омиллардан саналади. Юртимизда ке­лажак ворисларининг муно­сиб таълим-тарбия олиши, касб-ҳунар эгаллаши, бўш вақтини мазмунли ўтказиши, ҳам жисмонан, ҳам маъ­нан соғлом бўлиши йўлида амалга оширилаётган ишлар ўз самарасини бермоқда.

Таъкидлаш жоизки, навқирон авлод салоҳиятини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилиб, чекка ҳудудлардаги ёшларнинг иқтидорини рўёбга чиқариш, уларни қийнаётган муаммо­ларни аниқлаб, бартараф этиш, умуман олганда, ҳар бир ёшнинг қалбига кириб бориш масалалари етакчи ўринга кўтарилди. 2022 йил 19 январдан маҳаллаларда ёшлар етакчиси лавозими жорий этилиши натижасида ёшлар тўғрисидаги зарур маълумотларни «Ёшлар дафтари» ва «Ёшлар пор­тали» электрон платформа­ларига киритиб бориш йўлга қўйилди. Энди ҳар бир ёш, у қанчалик олис масофа, чекка ҳудудда, муаммолар қуршовида бўлмасин, албат­та, уни эшитадиган, керак вақтда тиргак, керак вақтда дўст бўла оладиган таянчи борлигига ишонади.

«ТАРАҚҚИЁТ» — ҒОЯЛАР ПИЛЛАПОЯСИ

Бугун халқимиз тарихий жараёнларни бош­дан кечирмоқда. Минг йиллар давомида Ўз­бекистон ҳудудида ривож топган илм-фан ва мада­ният ўзининг Биринчи ва Иккинчи Ренессанс номи билан башарият тарихига кирган Буюк Уйғониш даврида дунё халқлари тараққиётида муҳим роль ўйнади. Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ўртага ташланган Учинчи Ренессанс пойдеворини қуриш ғояси томирларимизда оқаётган улуғ мутафаккирларимиз қонини жунбушга келтириб, янги мингйилликда халқимиз томони­дан улкан кашфиётлар, дурдона асарлар, бир сўз билан айтганда, жаҳонни лол қолдиргудек яратув­чанлик намуналарини кўрсатишга қаратилган. Бу эзгу ният ёшларнинг иқтидори, ватанпарварлиги, миллат ва келажак учун фидойи меҳнати орқали амалга ошиши табиий. Шу жиҳатдан юртимизда жадаллик билан амалга оширилаётган ижтимо­ий-иқтисодий ислоҳотларнинг пировард натижа­си сифатида кўрилаётган Янги Ўзбекистон миллий ғоясининг бош мақсади ҳар тарафлама баркамол ёш авлодни тарбиялашдир. Истеъдодли ёшларни қўллаб-қувватлаш “Улуғбек” жамғармаси томони­дан иқтидорли ёшларнинг ташаббусларини қўл­лаб-қувватлаш, уларни илмий-техник фаолият­га кенг жалб қилиш, олис ҳудудларда истиқомат қилаётган йигит-қизларнинг билим, кўникма ва малакасини ошириш, инновацион ғояларини ама­лиётга татбиқ этиш ҳамда ҳаётда ўз ўрнини топишига кўмаклашишга қаратилган тизимли ишлари давлатимиз сиёсатининг амалдаги ифода­си ўлароқ катта самара бераётир. Жамғарманинг “Тараққиёт” журналини таъсис этиш ғояси навбатдаги эзгу ташаббусларидан бири ҳисоблана­ди. Ушбу илмий-маърифий нашр келгусида катта авлод вакиллари билан ёшларнинг фикрларини уй­ғунлаштирадиган, муқояса қилишга ёрдам беради­ган ва янги ғояларга пиллапоя бўладиган майдонга айланишига ишончим комил. Журналда нашр эти­ладиган ҳар бир мақола келгусида юртдошларимиз орасида кенг ёйилиб, бир умумий ғоя – мустақил ва фаровон Янги Ўзбекистонни бунёд этиш ғояси атрофида барчани бирлаштиришга хизмат қили­ши шубҳасиз.

ИСТИҚБОЛЛИ ТАШАББУСЛАРГА
КЕНГ ЙЎЛ ОЧИЛДИ

Маҳалла — энг қуйи бўғин. Энди мулоҳаза қилинг: ҳар бир навқирон авлод вакили билан алоҳида ишлаш тизими мана шу қуйи бўғинда ташкил қилинди. Бу бежиз эмас. Айнан мана шу сиёсат ёшларнинг ор­зу-мақсадлари, истиқболли ташаббусларига кенг йўл очилишида муҳим аҳамият касб этмоқда. Авваллари имконияти етмагани боис, ўзи истаган касб-ҳунарни эгаллаши учун ўқиёлмаган ёки бирор фаолият би­лан шуғулланиш қўлидан келгани ҳолда мавсумий ишларда, чет элда қийинчи­ликларни бошдан ўтказиб юрганларнинг кўксига ша­мол тегди. Фикримиз исботи сифатида рақамларга муро­жаат қилсак, «Ёшлар даф­тари» жамғармалари маблағининг камида 40 фоизи айнан касб-ҳунарга ўқитишга йўналтирилади. Ушбу тизим орқали тақдим этиладиган ижтимоий-иқтисодий хизмат турлари 2023-2024 йиллар­да 1,5 баробаргача ошири­лади. Бу кўплаб иш ўринла­ри, доимий даромадга эга бўлмасдан қийин аҳволга тушиб қолганларнинг ҳам «кўчасида байрам бўлди», деганидир.

КЕЧАГИ ИШ ИЗЛОВЧИ БУГУН ИШ БЕРУВЧИГА АЙЛАНДИ

Охирги уч йилнинг ўзи­да 250 минг нафар ёшга 6 триллион сўмдан зиёд имтиёзли кредитлар ажра­тилди. Мамлакатимиз бўйича 210 та «Ёшлар саноат ва тадбиркорлик зоналари» ташкил этилиб, 4 триллион сўмлик 2,5 мингта лойиҳа амалга оширилди. Натижада ёш тадбиркорлар сони 2 ба­робар кўпайиб, 200 мингдан ошди. Бир ўйлаб кўринг: қан­чалик қувонарли ҳол: кеча иш излаб юрган ёшларимиз имкон ва имтиёз сабаб бугун ўзлари ҳам иш берувчи тадбиркорга айланмоқда. Қаерда иш бор экан, бу мавсумда тайинли даромад топа олармикинман, деган ташвиш билан тонг орттира­диганларнинг ташаббус ва бизнес лойиҳалари амалга татбиқ этилиб, даромад манбаига эга бўляпди. Бугун улар иш изловчи эмас, иш берувчи. Ҳар бир ёшнинг ке­лажаги учун замин яратиш, уларнинг муаммоларини бартараф этиш, касб-ҳунар эгаллашига кўмаклашиш на­фақат аҳолининг ижтимоий ҳаёти яхшиланиши, балки мамлакат истиқболи порлоқ, келажаги ишончли қўлларда бўлишини ҳам англатади.

Ёшлар — инновация­лар, ғоя ва ечимларнинг битмас-туганмас манбаи. Демак, ёшлар фаоллиги ҳар жабҳада муҳим. Жамият тараққиётини ҳаракатланти­рувчи асосий кучнинг қону­ний ҳуқуқ ва манфаатларини таъминлаш, уларнинг ор­зу-интилишлари, қобилият ва салоҳиятини рўёбга чиқариш давлат сиёсатининг энг муҳим ва устувор йўна­лиши бўлиб, бу йўлда улкан ишлар амалга оширилаёт­ганига гувоҳмиз. Жумладан, ўтган олти йилнинг ўзида ёшлар ҳаётига бевосита тааллуқли бўлган 106 та меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилингани ҳам фикримизни яққол тасдиқлаб турибди

«Ёшлар дафтари» жамғармалари маблағи­нинг камида 40 фоизи айнан касб-ҳунарга ўқитишга йўналтирилади. Ушбу тизим орқали тақдим этиладиган ижтимоий-иқтисодий хизмат турлари 2023-2024 йилларда 1,5 баро­баргача оширилади.

Президентимизнинг 2022 йил 19 январдаги қарори билан маҳаллаларда ёшлар мурожаатларини кўриб чиқиш муддати 30 кундан 5 кунга, ёрдам кўрсатиш 40 кундан 16 кунга қисқарти­рилишига эришилди. 14-30 ёшдаги 9,1 миллион нафар йигит-қизнинг ижтимоий ҳо­лати, бандлиги ва саломат­лиги билан боғлиқ маълу­мотлар жамланиб, «Ёшлар баланси» шакллантирилди. Айнан ёшлар етакчилари тавсияси асосида кўрсати­ладиган ёрдам турлари эса 11 тадан 25 тага етказилди. Санайверсак, мақтанадиган жиҳатлар кўп. Мазкур қат­ламнинг замонавий билим ва касб-ҳунарларни пухта эгаллаши, халқаро май­донда рақобатга кириша оладиган баркамол шахс сифатида намоён бўлиши учун, ҳақиқатан, салмоқли ишлар амалга оширил­моқда. Уларнинг ҳаётда ўз ўрнини топиши, жамиятнинг муносиб аъзоларига айла­ниши, меҳнат ва турмуш шароитларини яхшилаш вазифаси барчамизнинг кун­далик фаолиятимиз мезони­га айланди. Оқилона давлат сиёсати мана шуни барча масъулларнинг кун тартиби­га айлантирди.

«Ўзбекистон — 2030» стратегиясида ёшлар ўрта­сида тадбиркорликни кенг оммалаштириш ва биз­нес билан шуғулланишга қўшимча имкониятларни яратишга ҳам катта эътибор қаратилган. Жорий йилда «Оилавий тадбиркорлик» дастури доирасида ажра­тилаётган кредитларнинг камида 40 фоизи ёшлар тадбиркорлигини ривожлан­тиришга йўналтирилиши фикримиз исботи. Қолавер­са, ногиронлиги бўлган ёш тадбиркорларнинг лойиҳа ва ғояларига алоҳида эъ­тибор қаратиладиган «Ёш тадбиркор» танловларини ўтказиш амалиёти йўлга қўйилади. Аслида мазкур танлов ҳам катта имконият дегани. Чунки саралашдан ўтган ҳар бир лойиҳага базавий ҳисоблаш миқдо­рининг 1 000 бараваригача имтиёзли кредитлар ажра­тилиши белгиланган. Яна бир устун томони шундаки, ғолиб бўлган бизнес лойиҳа ва ғоялар эгалари хорижий давлатларга малака оши­ришга юборилади.

ҲАР БИР ИНСОН САЛОҲИЯТИНИ ЮЗАГА ЧИҚАРИШ — МУҲИМ МАСАЛА

«Ўзбекистон – 2030» стратегиясини «Ёшлар ва бизнесни қўллаб-қувват­лаш йили»да амалга оши­ришга оид давлат дастури тўғрисида»ги Президент Фармонида 2024 йил 1 мартдан бошлаб алоҳида ишлаш талаб этиладиган, шунингдек, истеъдодли ва иқтидорли ёшлар вазирлик ва идоралар, маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органлари, давлат иштирокидаги кор­хона ва ташкилотлар ҳамда олий таълим ташкилотлари раҳбарларига бириктирили­ши белгилаб қўйилган. Раҳ­барлар ҳар ойда камида бир маротаба ўзларига бирикти­рилган ёшлар билан учра­шиб, уларнинг муаммолари­ни ҳал қилиш ва салоҳиятини юзага чиқариш, уларни талаб юқори бўлган касб-ҳунарга ўқитиш орқали бандлигини таъминлаш, ҳаётда ўз ўр­нини топиши, шунингдек, ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтиришга ҳар томон­лама кўмаклашиб боради. Мана шу ёндошувнинг ўзи ҳам ёшлар масаласи дав­латимиз сиёсатининг муҳим жиҳати эканини кўрсатади.

ОРЗУЛАРГА ҚУВВАТ

Бугун дунё саҳнасида «Янги Ўзбекистон» деган ном янграмоқда. У ўзининг бор бўй-бастини интел­лектуал ёшлар тимсолида кўрсатмоқда. Давлатимиз том маънода тараққиётнинг янги босқичига чиқаётгани­га гувоҳмиз. Кенг кўламли ислоҳот ва янгиланишлар нафақат мамлакатимиз, балки минтақамизда ҳам ҳамкорлик ҳамда барқарор­лик руҳияти шаклланиши­га сабаб бўляпти. Бундай ўзгариш ва янгиланишлар даврида ёшлар маънавияти, дунёқараши, ижтимоий-иқти­содий ҳолати, кайфиятини ўрганиш, орзу-умидларига қувват бериш давлат сиё­сатидаги муҳим вазифалар қаторига киради. Зеро, ёш авлод ҳар қандай мамлакат истиқболини белгилайдиган улкан стратегик қудратдир. Шу боис Ўзбекистонда­ги ёшлар сиёсати кўплаб давлатлар учун андоза бўлмоқда десак, муболаға бўлмайди. Муҳим жиҳати, Стратегияда белгиланишича, энди­ликда ёшларнинг салоҳияти, истеъдоди ва ташаббусларини тўлақонли рўёбга чиқариш мақсадида «Беш ташаббус олимпиадаси» доирасида маҳалла, таъ­лим муассасалари, корхона ва ташкилотлар тизимида мукофот жамғармаси 600 миллион сўм миқдорида хорижий тиллар («Ибрат фарзандлари») бўйича танловлар, киберспорт мусобақалари ва «Заковат» интеллектуал ўйинлари юқо­ри савияда ташкил этилади. Бу ҳам ўз ўрнида иқтидор эгаларига катта куч бағишлайди.

Мен жуда кўплаб давлат­лар таълимини кузатганман. Ёшларни ўзи эгаллаган билими учун пул билан мукофотлаш камдан-кам кузатиладиган ҳолат.

Ҳужжатга кўра, жорий йилдан бошлаб, «Ёшлар дафтари» жамғармаси маблағлари ёшларни чет тилла­ри ва касб-ҳунарга ўқитиш мақсадларига ҳам йўналти­рила бошланди. Ёш хо­тин-қизларни тадбиркорлик, маркетинг, график-дизайн каби замонавий касбларга ўргатиш учун «Қизлар акаде­мияси» платформаси ишга туширилиши ва бу орқали ёш хотин-қизлар учун турли танлов, лойиҳалар, ўқув оромгоҳлари, малака оши­риш тадбирлари ташкил эти­лиши, албатта, катта самара беради.

«Ўзбекистон – 2030» стратегиясида ёшларни қўллаб-қувватлаш бора­сида қатор вазифалар ўз ифодасини топган. Бугун бизга билими мустаҳкам, ўз соҳасида янгиликлар ярата оладиган, ўзгаришларни қўл­лаб-қувватлайдиган кадрлар керак. Айнан шунинг учун ҳам стратегияда ёшларнинг замонавий касблар билан машғул бўлишини таъмин­лаш учун ҳар бир вилоятда биттадан «Креатив парк»лар фаолиятини ташкил этиш, уларга йилига камида 40 минг нафар ёшларни жалб қилиш мақсад этиб белги­ланган.

Кунора мактаб ўқувчи­ларининг бир неча хорижий олий ўқув юртларига кирга­ни ёки муддатидан олдин талаба бўлгани ҳақидаги хабарларни тез-тез ўқиб ёки эшитиб қоляпмиз. Уларга ҳавасимиз келади. Таълим тизимидаги ислоҳотлар изчил давом этаётгани боис ҳам ёшлар шундай катта марраларни забт этмоқда. Янада ҳавасимизни орттира­диган жиҳат — «Ўзбекистон – 2030» стратегияси дои­расида ушбу йўналишдаги ислоҳотлар бардавом бў­либ, ўз натижасини беради. Демак, навқирон авлодни бундан-да катта марралар кутмоқда. Юқори марралар ҳақида ишонч билан таъ­кидлашимизнинг сабаби шундаки, Стратегияда ҳар йили 500 нафар истеъдодли ёшларни хорижий давлат­ларнинг нуфузли олий ўқув юртларига ўқишга юбориш ҳамда мактаб битирувчила­рининг камида 2 та хорижий тил ва 1 та касб эгаллашини таъминлаш белгилаб қўйил­ган.

Бир нарсани таъкидлаш­ни истар эдим: юртимиз­да амалга оширилаётган ёшларга доир давлат сиё­сати ва унинг амалий нати­жалари нафақат юртдошларимизда, балки жаҳон ҳамжамиятида ҳам катта қизиқиш уйғотмоқда. Бу — баландпарвоз гаплар эмас! Ўзбекистон 2018 йилда Шанхай ҳамкорлик ташкило­ти Ёшлар кенгашига, 2020 йилда Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига аъзо мам­лакатларнинг Ёшлар ишла­ри бўйича кенгашига аъзо бўлган бўлса, 2021 йилда эса Осиёда ҳамкорлик ва ишонч чоралари бўйича кенгашнинг Ёшлар бўйича кенгашига тенг ҳуқуқли аъзо сифатида қабул қилинди. Мана шу маълумотларнинг ўзи, фикримиз исботи.

Сўнгсўз ўрнида айтади­ган бўлсак, ёшларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, сифатли таълим-тар­бия олиши учун мустаҳкам асослар яратиш, истеъдо­дини қўллаб-қувватлаш, бандлигини таъминлаш борасидаги чора-тадбирлар ўз самарасини бермоқда. Яратилаётган имконият­лардан оқилона фойдала­наётган юксак билимли, замонавий фикрлайдиган, қатъийпозицияга эга ёшлар мамлакатнинг бугунги ва эр­танги тараққиётида тобора ҳал қилувчи кучга айланиб бормоқда.